Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób, czyli na spadkobierców. Polskie prawo cywilne przewiduje dwie podstawy dziedziczenia – na podstawie testamentu i na podstawie ustawy. Bez względu jednak na podstawę dziedziczenia sąd na wniosek osoby mającej w tym interes po przeprowadzeniu postępowania w trybie nieprocesowym wydaje postanowienie, które stanowi stwierdzenie nabycia spadku przez spadkobiercę.
Stwierdzenie nabycia spadku może nastąpić także na podstawie art. 95a prawa o notariacie i wówczas przybiera ono formę aktu poświadczenia dziedziczenia.
Obie te formy mają równorzędną wartość, a prawo wprowadza domniemanie że osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, jest spadkobiercą. Jednakże, przeciwko domniemaniu wynikającemu ze stwierdzenia nabycia spadku nie można powoływać się na domniemanie wynikające z zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia. Sąd spadku uchyla zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia, jeżeli w odniesieniu do tego samego spadku zostało wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.
Stwierdzenie nabycia spadku oraz poświadczenie dziedziczenia nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku, chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. Zgodnie z art. 924 kodeksu cywilnego spadek otwiera się z chwilą śmierci spadkodawcy, a zatem termin sześciomiesięczny liczy się od tego dnia.
Uzyskanie dokumentu stanowiącego stwierdzenie nabycia spadku ma doniosłe znaczenie prawne. Po pierwsze stanowi podstawę do działu spadku, gdyż określa krąg spadkobierców i proporcja w jakich spadek winien przypaść poszczególnym osobom. Po drugie stanowi dowód bycia spadkobiercą, a więc można za jego pomocą udowadniać swoje prawa wynikające z dziedziczenia. A zatem, spadkobierca może żądać, ażeby osoba, która włada spadkiem jako spadkobierca, lecz spadkobiercą nie jest, wydała mu spadek. To samo dotyczy poszczególnych przedmiotów należących do spadku. Dokument taki chroni także osoby trzecie dokonujące czynności ze spadkobiercą w dobrej wierze. Mianowicie, jeżeli ten, kto uzyskał stwierdzenie nabycia spadku albo poświadczenie dziedziczenia, lecz spadkobiercą nie jest, rozporządza prawem należącym do spadku na rzecz osoby trzeciej, osoba, na której rzecz rozporządzenie następuje, nabywa prawo lub zostaje zwolniona od obowiązku, chyba że działa w złej wierze.
Sąd spadku bada z urzędu, kto jest spadkobiercą. W szczególności bada, czy spadkodawca pozostawił testament, oraz wzywa do złożenia testamentu osobę, co do której będzie uprawdopodobnione, że testament u niej się znajduje. Jeżeli testament zostanie złożony, sąd dokona jego otwarcia i ogłoszenia. Jeżeli brak jest testamentu to stwierdzenie nabycia spadku nastąpi na podstawie ustawy. Za dowód, że nie ma innych spadkobierców, może być przyjęte zapewnienie złożone przez zgłaszającego się spadkobiercę. Jeżeli zapewnienie nie było złożone albo jeżeli zapewnienie lub inne dowody nie będą uznane przez sąd za wystarczające, postanowienie w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku może zapaść dopiero po wezwaniu spadkobierców przez ogłoszenie. Jeżeli w ciągu trzech miesięcy od dnia ogłoszenia o wezwaniu spadkobierców nikt nie zgłosił nabycia spadku albo zgłaszający się nie udowodnił go na rozprawie, sąd wyda postanowienie stwierdzające nabycie spadku przez spadkobierców, których prawa zostały ustalone.
W razie, gdyby osoba wymieniona w postanowieniu o stwierdzenie nabycia spadku faktycznie spadkobiercą możliwe jest wszczęcie postępowania o uchylenie lub zmianę stwierdzenia nabycia spadku.